بسیاری از ما انسان‌ها در زندگی خود احساس کمال داریم. این موضوع می‌تواند بسیار خوب بوده و افراد را به اهداف عالی و آرزوی خودشان برساند. اما از طرفی نیز می‌تواند باعث شود فرد در ذهن خود یک فرد بی‌کفایت به نظر رسیده و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. بنابراین باید بیاموزید که کمال گرایی خود را با توجه به موقعیت خودتان متعادل کنید. اگر با تعریف و علائم و نشانه‌های کمال گرایی آشنا شوید به راحتی می‌توانید، این اجازه را ندهید که به شما آسیب وارد کند.
کمال گرایی چیست؟
در ابتدا لازم است که با تعریف این ویژگی شخصیتی آشنا شوید. افرادی که کمال گرا هستند به دنبال بی‌عیب و نقص بودن می‌باشند. این ویژگی می‌تواند بر روی سبک زندگی فرد و نحوه برخورد او با چالش‌ها و مسائل تاثیر بسیار زیادی بگذارد. کمال گرایی یک نوع ویژگی شخصیتی به حساب می‌آید. دکتر آلبرز در رابطه با این ویژگی می‌گوید:” کمال گرایی به معنای داشتن انتظارات و استاندارهای بالا است.” فردی که دارای این ویژگی شخصیتی است، دائما به دنبال این است که همه کارهایش درست، دقیق و در بهترین حالت خودش انجام شود.”
این ویژگی از دوران کودکی آغاز می‌شود و فرد دوست دارد بی‌نظیر، کامل و بی‌عیب و نقص دیده شود. همانطور که در مقدمه بیان شد، این ویژگی می‌تواند سالم و مثبت باشد. اما در مقابل نیز می‌تواند روان فرد را آزار داده و موجب از بین رفتن اعتماد به نفس او شود. از همین رو بسیار مهم است که بتوانید این ویژگی شخصیتی خود را کنترل کنید. تا نتواند باعث شود که زندگی شما تحت تاثیر قرار بگیرد.
مطالعه این مطلب می‌تواند برای شما مفید باشد: اعتماد به نفس
انواع کمال گرایی
کمال گرایی یک ویژگی شخصیتی است که انواع مختلفی دارد. طبق تحقیقاتی که صورت گرفته این ویژگی گونه‌های مختلفی دارد. ممکن است که رفتارها در همه مدل این ویژگی یکسان باشد اما نتایج و انگیزه‌های متفاوتی با یکدیگر دارند. انواع کمال گرایی عبارتند از:
کمال گرایی خود انتقادی
افرادی که این نوع از کمال گرایی را دارند از دستیابی به اهداف خود بسیار ترس دارند. به جای اینکه برای رسیدن به اهدافی که خودشان تعیین کرده‌اند انگیزه داشته باشند، دائما در حال ترس و استرس هستند. این افراد در مسیر دستیابی به هدف خود، ناامید می‌شوند و دائم در ذهن خود به این فکر می‌کنند که هرگز به هدفشان نمی‌رسند. طبق گفته روانشناسان افرادی که دارای این نوع از کمالگرایی هستند دائما از خود انتقاد منفی کرده و دچار اضطراب و استرس شدید هستند.
حتما بخوانید: تفاوت اضطراب و استرس در چیست؟
معیارهای شخصی
افراد دارای این نوع از کمال گرایی در زندگی خود طبق استانداردهای بسیار بالا عمل می‌کنند. این نوع از استانداردها به او در انجام کارش انگیزه می‌دهد. محققان بر این باورند که این نوع از کمال گرایی سالم می‌باشد زیرا موجب استرس و اضطراب در فرد نمی‌شود.
کمال گرایی تجویز شده از نظر اجتماعی
این نوع از کمالگرایی در افرادی دیده می‌شود که دارای استاندارهای بالای فرهنگی و اجتماعی هستند. افرادی که شغل‌هایی مثل وکالت، پزشکی و مهندسی دارند، دارای این نوع کمالگرایی هستند که می‌تواند موجب ناامیدی و استرس شدید در فرد شود. حتی ممکن است باعث خودآزاری و خودکشی فرد نیز شود.
علت ایجاد کمال گرایی
افراد کمال گرا بر این باورند که تنها در زمان‌هایی که کاری برای خود و دیگران انجام می‌دهند با ارزش می‌باشند. از همین رو می‌توان گفت دلایل و علل متفاوتی در ایجاد کمال گرایی تاثیر دارند. مانند:
- داشتن اختلال وسواس فکری (حتما بخوانید: تست وسواس فکری)
- ترسیدن از تایید نگرفتن افراد
- احساس ناامنی و بی‌کفایتی
- تجربه یک دلبستگی ناایمن
- داشتن والدین کمال‌گرا
- برخی از فشارهای درونی مثل ترس از قضاوت و رسیدن صد درصد به موفقیت
- رقابت‌های علمی و حرفه‌ای
می‌توان گفت که رسانه‌های اجتماعی نیز نقش بسیار زیادی بر روی تشدید این ویژگی شخصیتی افراد دارد.
علائم کمال گرایی
کمال گرایی در افراد، خود را با علائم متفاوتی نشان می‌دهد. شاید فردی در اطراف و نزدیکانتان باشد که کمال گرا است، اما به دلیل نشناختن علائم هرگز متوجه نشود که دچار این ویژگی شخصیتی است. از همین رو آشنا شدن و شناخت این علائم بسیار واجب است. در کل می‌توان گفت راه مشخصی برای تشخیص آن وجود ندارد اما با مشاهده برخی علائم می‌توان به وجود آن پی برد. مانند:
- یک فرد کمال گرا همیشه سعی می‌کند که یک استاندارد را رعایت کند. مانند تمیز کردن دائمی میزکار، تمیز نگه داشتن اتاق خود و ….
- یک فرد کمال گرا دائما از اشتباهات خود باخبر است. حتی کوچکترین اشتباه خود را می بینند و دچار جنگ فکری می‌شود. البته که این موضوع می‌تواند مثبت باشد. اما یک فرد کمال گرا به شدت به آن فکر کرده و دچار اضطراب و استرس خواهد شد که اصلا خوب نیست.
- اگر برای انجام هر کاری در زندگی خود تمام تلاش خود و بیش از 100 درصد توان خود را به کار می‌برید، شما یک فرد کمال گرا هستید. شما استانداردهای بالایی دارید و در حقیقت می‌توان گفت که برای دست یابی به این استانداردها هر چقدر هم که به شما فشار آید، آن را انجام می‌دهید. در واقع اگر همه چیز آنطور که شما پیش بینی کرده‌اید پیش نرود دچار استرس و ناراحتی بسیار زیادی می‌شوید.
- اگر کمال گرا باشید بسیار جاه طلب هستید.
- یک فرد کمال گرا همیشه کارهای خود را عقب می‌اندازد. زیرا می‌ترسید که کار را به خوبی انجام ندهید از همین رو آن را شروع نمی‌کنید.
- ممکن است احساس کنید برای دستیابی به اهداف خود شکست خواهید خورد.
- در روابط شخصی و عاطفی خود کنترل شده رفتار می‌کنید.
- نسبت به قوانین و لیست برنامه‌های خود یا بسیار حساس و وسواس گونه عمل می‌کنید و یا بسیار بی‌تفاوت هستید.
مضرات این ویژگی
همانطور که بارها اعلام کردیم، کمال گرایی می‌تواند بسیار مضر باشد. به طوریکه تمام زندگی شما را دربرگیرد و وحشتناک باشد. طبق نظر برخی روانشناسان، این ویژگی می‌تواند یک نقطه ضعف باشد. زیرا دائم به این فکر می‌کنند که کافی نیستند. هرگز از کاری که انجام می‌دهند، احساس رضایت و شادی ندارند. در کل نباید بگذاریم احساس کمال گرایی در ما بیش از اندازه شده و به حالت افراطی درآید. چند عوارض وجود دارد که می‌تواند در اثر کمال گرایی افراطی در شما پدیدار شود. مانند:
- کمال گرایی افراطی باعث خواهد شد که سلامت روان فرد در خطر باشد. این فرد به مرور زمان دچار اختلال وسواس فکری، اضطراب اجتماعی، اختلال خوردن و … شود.
- باعث می‌شود که هرگز رو به جلو حرکت نکنید. انگیزه شما را صفر کرده و شما را از انجام کارهای روزمره خودتان باز می‌دارد.
- باعث کاهش عزت نفس شده و سبب می‌گردد که ارزش خودتان را پایین آورید.
- در روابط شما تاثیر بسیار منفی می‌گذارد. زیرا شما در یک رابطه همیشه به دنبال رعایت استاندارهای بالا هستید.
چگونه با این ویژگی شخصیتی کنار بیاییم؟
شاید بسیاری از افراد دارای این نوع از ویژگی شخصیتی باشند. ممکن است شما نیز بعد از مطالعه علائم و آشنایی با نشانه‌ها متوجه شوید و یا شک کنید که دارای شخصیت کمال گرا هستید. از این رو چندین راه برای شما عزیزان معرفی خواهیم کرد، تا با انجام آن‌ها بتوانید با این ویژگی شخصیتی کنار آیید. مانند:
- بهتر است نسبت به اهدافی که واقع بینانه نیستند و به واقعیت تبدیل نمی‌شوند، بی‌اهمیت باشید. سعی کنید به آرامی کارهای خود را انجام دهید.
- شما باید بپذیرید که در راه رسیدن به هدف، ممکن است شکست بخورید، کم آورید و کمی از هدف دور شوید. این موارد کاملا طبیعی است و هیچ ایرادی ندارد. اگر بتوانید این موارد را بپذیرید، می‌توانید به خوبی با این ویژگی شخصیتی در خود کنار آیید.
- این را نیز بپذیرید و قبول کنید شما انسان هستید و ممکن است گاهی خسته شده و اعتماد به نفس خود را در مسیر رسیدن به هدف از دست بدهید. بدانید که این موضوع هیچ ایرادی ندارد و اگر به پذیرش و درک این موضوع برسید، انجام کارها برایتان بسیار ساده و لذت‌بخش خواهد بود.
- باید نسبت به همه موارد در زندگی خود متعهد باشید، اما نباید اجازه دهید که این موضوع شما را دچار استرس و غم و ناراحتی در زندگی کند.
- گاهی سعی کنید یک آشفتگی ساختگی را به زندگی خود وارد کنید.
تست کمال گرایی
آیا من دچار شخصیت کمال گرایی شده‌ام؟ آیا مادر، پدر و یا همسر من دارای شخصیت کمال گرا می‌باشند؟
این سوالات جزو سوالاتی هستند که ممکن است شما عزیزان از خود بپرسید. آزمایش خاصی برای متوجه شدن این موضوع وجود ندارد، اما می‌توانید با انجام تست کمال گرایی متوجه این موضوع شوید. شما عزیزان می‌توانید با مراجعه به بهترین مرکز مشاوره در تهران و یا در منطقه خود این تست را انجام دهید. همینطور می‌توان این تست را به صورت آنلاین انجام داد و نتیجه را مشاهده کرد. اما انجام این تست به صورت حضوری و نزد یک دکتر روانشناس نتیجه دقیق‌تر و بهتری دارد. این تست شامل سوالاتی است که شما باید صادقانه با آن‌ها پاسخ دهید. برخی از این سوالات عبارتند از:
1 – من برای اینکه کارم را انجام دهم به زمان زیادی نیاز دارم.
همیشه گاهی اوقات غالبا به ندرت هرگز
2- در انجام کارم همیشه نگران این هستم، شکست بخورم.
همیشه گاهی اوقات غالبا به ندرت هرگز
3- استانداردهای بالایی برای خود دارم، در غیراینصورت حقیر هستم.
همیشه گاهی اوقات غالبا به ندرت هرگز
4- من تمام اشتباهات کوچک خود را می‌بینم.
همیشه گاهی اوقات غالبا به ندرت هرگز
5- زمانیکه استانداردهای خودم را رعایت نمی‌کنم، بسیار ناراحت و عصبی می‌شوم.
همیشه گاهی اوقات غالبا به ندرت هرگز
درمان کمال گرایی
مهم‌ترین راه برای کنترل کمال گرایی این است که شما عزیزان خود را بشناسید و بدانید که چگونه در مقابل تمام مسائل، واکنش نشان دهید. بسیاری از شما نیز ممکن است که متوجه کمال گرا بودن خود شده باشید اما آن را پنهان کنید. بهتر است بدانید که در صورت درمان نکردن و کنترل نکردن آن، می‌تواند باعث آسیب رساندن به شما شود. از همین رو با مشاهده علائم سریعا برای درمان خود اقدام کنید. اگر این موضوع در زندگی شما اختلال ایجاد کرده است، می‌توانید با یک رواندرمانگر و یک متخصص سلامت روان مشورت کنید.
یکی از راه‌های بسیار موثر برای درمان و کنترل کمال گرایی، استفاده از درمان شناختی رفتاری است. به اینصورت که شما با تعیین جلسات و رفتن نزد یک روانپزشک یا رواندرمانگر، می‌توانید با انجام راهکارهای ارائه شده، این ویژگی شخصیتی خود را کنترل نمایید. همچنین می‌توانید در این راه از مدیتیشن و انجام تمرینات ذهن آگاهی، کمک بگیرید.
کلام آخر
ممکن است همه ما دارای ویژگی شخصیتی کمال گرایی باشیم، اما مقدار و شدت آن به حدی نباشد که بخواهد زندگی ما را مختل کند. اگر در این شرایط قرار گرفتید که احساس نمودید این ویژگی شما را آزار می‌دهد، می‌توانید برای درمان و کنترل آن، اقدامات لازم را انجام دهید. این را به یاد داشته باشید که مهم نیست اگر یک ویژگی و اختلال شخصیتی در شما وجود داشته باشد، مهم این است که بتوانید آن را پذیرفته و درمان کنید. کلینیک آرامش من با حضور متخصصین و مشاورین مجرب در این زمینه همه روزه در خدمت شما عزیزان هستند تا به سوالات شما پاسخ دهند. شما می‌توانید از طریق پر کردن فرم درخواست مشاوره و یا تماس با پشتیبانی به صورت حضوری، تلفنی و آنلاین با مشاورین تیم قوی آرامش من در تماس باشید.
منابع:
