در دنیای امروزه، بسیاری از بیماری‌ها هستند که در گذشته قابل شناسایی نبوده‌اند. اما با پیشرفت علم و بررسی‌های گسترده، برخی از بیماری و یا سندرم‌هایی که افراد با آن سر و کله می‌زنند شناسایی و نام‌گذاری شده‌اند. یکی از این سندرم‌ها، سندرم مونشهاوزن می‌باشد. این سندرم نوعی اختلال روانی در افراد است. می‌توان گفت در بسیاری از افراد، این سندرم دیده می‌شود اما شناسایی آن دشوار است. در این مقاله به توضیح و بررسی سندرم مونشهاوزن می‌پردازیم.
دانستنی‌های سندرم مونشهاوزن
همانطور که در مقدمه گفتیم، سندرم مونشهاوزن یک اختلال روانی است. فردی که دچار این سندرم می‌شود علاقه دارد خود را بیمار جلوه دهد. در واقع فرد، علائم یک بیماری را تقلید کرده و خود را مریض می‌داند. برخی از بیماران نیز دردهای خود را بسیار بزرگ کرده و به بزرگنمایی کردن علاقه دارد. مثلا از یک رویداد با اغراق و آب و تاب بسیار فراوانی استفاده می‌کنند. دوست دارند ترحم و دلسوزی دیگران با بیمار و ضعیف نشان دادن خود جذب کنند. سندرم مونشهاوزن گاهی توسط فرد بیمار برای دیگر اعضای خانواده نیز خطر دارد. به طور مثال ممکن است به کودک و یا خواهر و برادر کوچکتر، گاهی همسر خود آسیب‌های فیزیکی برساند تا توجه جلب کند. این سندرم به دلیل خلا عاطفی شدید در فرد ایجاد می‌شود و ساختگی است.
پس در یک تعریف کلی و جامع، سندرم مونشهاوزن یک اختلال روانی ساختگی است که فرد در آن علاقه دارد خود را از نظر فیزیکی و روانی بیمار نشان دهد. فرد برای نشان دادن بیماری نیز تنها به تقلید اکتفا نمی‌کند بلکه علائم بیماری را با به آسیب رساندن به خود، ایجاد می‌کند.
حتما بخوانید: راه حل تشخیص اختلالات روانی
دلایل مبتلا به سندرم مونشهاوزن
تا به امروز دلیل مشخص و معتبری برای ابتلا به سندرم مونشهاوزن بیان نشده است. اما پزشکان و روانشناسان دلایل وجود این بیماری را دو علت می‌دانند:
- اولین علت: فرد دارای سندرم، در کودکی دچار سوء استفاده و بی‌توجهی شده است. فرد در کودکی با بیمار نشان دادن خود توجه والدین را به خود جلب می‌کند و مرکز توجه قرار می‌گیرند. همچنین فردی که در کودکی بسیار تحت درمان و زیر نظر پزشک بوده نیز دچار این اختلال خواهد شد. این افراد به دلیل وانمود به بیماری در دوران کودکی مورد حمایت و محبت والدین قرار گرفته‌اند. همین امر سبب می‌شود تا در بزرگسالی نیز به شیوه‌های دیگر این حمایت و محبت را جلب کند.
حتما بخوانید: روانشناس و مشاوره خانواده
- دومین علت: فرد دارای اخلالات شخصیتی مختلف مانند اختلال شخصیتی خودشیفتگی، ضداجتماعی و مرزی باشد. فردی که دچار خودشیفتگی است، خود را بسیار خاص دیده و از این موضوع که بی‌ارزش حساب شود بسیار ترس دارد. فردی که دچار اختلال شخصیتی ضداجتماعی است، دوست دارد که پزشکان و متخصصین را فریب بدهد و از این کار احساس قدرت می‌کند. فردی که دچار اختلال مرزی است نیز احساسات خود را دائما کنترل می‌کند و بین نظرات دیگران چه مثبت و چه منفی در حال تغییر است.
تمامی موارد بالا می‌تواند باعث بروز سندرم مونشهاوزن در فرد شود. همچنین، همه روزه دانشمندان و روانشناسان متخصص در این زمینه، تحقیقات گوناگونی را انجام می‌دهند تا به دلایل اصلی و قاطعی دست یابند.
علائم این سندرم در افراد
تمامی بیماری و سندرم‌ها، دارای علائمی هستند که می‌توان با شناسایی این علائم سندرم را در فرد تشخیص داد. با تشخیص به موقع نیز می‌توان از خطرات احتمالی ناشی از وجود سندرم نیز جلوگیری کرد. برخی از علائم سندرم مونشهاوزن به شرح زیر می‌باشد.
- علائم بیماری در فرد فقط زمانی که تحت نظر پزشکی و آزمایشات است نمایان می‌شود.
- فرد به انجام عمل‌های جراحی و آزمایشات پزشکی علاقه دارد.
- تاریخچه پزشکی غیر منطقی دارد که تماماً دارای تناقض بایکدیگر است.
- برخی از علائم‌ها که غیرقابل کنترل هستند و به هنگام درمان شدیدتر نیز می‌شوند.
- بعد از انجام آزمایش و گرفتن جواب آن، بیماری‌های دیگری در فرد نمایان می‌شوند.
- فرد در اکثر بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و کلینیک‌های شهر خود و یا حتی شهرهای دیگر سابقه پزشکی دارد.
- فرد اطلاعات بسیار گسترده‌ای در رابطه با بیماری‌ها و درمان آن‌ها و علم پزشکی و بیمارستان‌ها دارد.
- فردی که دچار این سندرم باشد هرگز نمی‌خواهد که پزشک او در رابطه با بیماری‌اش با خانواده صحبتی داشته باشد.
- مشکلات شخصیتی و عدم اعتماد به نفس در فرد.
علائمی که ذکر شد از مهم‌ترین علائم وجود سندرم مونشهاوزن در فرد می‌باشد. بعد از مشاهده این علائم، شخص بیمار باید تحت نظر پزشک و متخصصین درمان خود را آغاز کند.
مطالعه مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم: ازدواج با مرد کوچکتر
راه‌های تشخیص این بیماری
تشخیص سندرم مونشهاوزن به دلیل عدم صداقت فرد بیمار بسیار سخت و دشوار است. زمانی که فرد به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک بدون توجه به علائمی که فرد نام می‌برد، با آزمایشات جدید متوجه وجود یا عدم بیماری در فرد خواهد شد. اگر هیچ علائم جسمی و فیزیکی در فرد، رابطه با آن بیماری وجود نداشت، پزشک فرد را به روانشناس و یا روانپزشک ارجاع خواهد داد. روانشناسان نیز با توجه به سوابق پزشکی و بررسی کلی آزمایشات، هم از نظر روانی هم جسمی، فرد را آنالیز می‌کنند. سپس با برخی از معیارهای جهانی علائم فرد را مقایسه کرده و به تشخیص سندرم دست خواهند یافت. اما در کل تشخیص سندرم مونشهاوزن بسیار سخت است و زمان طولانی برای تشخیص این سندرم صرف می‌شود.
حتما بخوانید: مشاوره کودک
خطرات سندرم مونشهاوزن
سندرم مونشهاوزن بسیار خطرناک است زیرا فردی که دچار این سندرم است علاقه دارد که به خود آسیب برساند. در برخی از موارد مشاهده شده است که شخص از نظر جانی قصد آسیب رساندن به خود را داشته است. زیرا از نظر او با آسیب رساندن جدی به خود، می‌تواند وجود بیماری دروغین را در خود بهتر جلوه دهد. این افراد علاوه بر آسیب‌های جدی جسمی دچار آسیب‌های جدی روانی نیز می‌شوند. برخی از خطرات و عوارض این سندرم عبارت اند از:
- اعتیاد به مواد و داروها
- مشکلات سلامتی شدید مانند عفونت
- انجام جراحی‌های غیر ضروری
- مرگ به دلیل خود درمانی‌های فراوان
- از دست دادن اعضای بدن و قطع عضو
- ایجاد مشکل در روابط عاطفی، خانوادگی و کاری
حتما بخوانید: راه‌های درمان اعتیاد به مواد
درمان سندرم مونشهاوزن
درمان سندرم مونشهاوزن همانند تشخیص آن دشوار است. در طول درمان، فرد دائما در حال انکار و مقاومت دربرابر درمان می‌باشد و هیچ همکاری با پزشک نخواهد داشت. از این رو پزشک و روانشناسان برای درمان این سندرم با چالش‌های فراوانی روبرو خواهند شد. نکته مهم در طول درمان توسط روانشناسان است که اگر فرد در برابر درمان و روش‌های آن مقاومت کرد، پزشک حضور خود را کمرنگ کند. زیرا با پافشاری‌های زیاد از جانب روانشناس، فرد بیمار اعتمادی به متخصص نمی‌کند و روند درمانی بسیار سخت‌تر خواهد شد. از این رو دو نوع روش درمانی نیز برای درمان سندرم مونشهاوزن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- روش اول، درمان روانپزشکی است. در این روش فرد با شناخت و قبول وضعیت خود، نزد روانکاو می‌رود و درمان خود را با همکاری روانشناسان شروع می‌کند. در این روش نمی‌توان به طور قطع گفت که سندرم مونشهاوزن در فرد درمان می‌شود. اما با شرکت در جلسات روان درمانی و کمک‌های روانشناس، می‌توان این سندرم را کنترل کرد و از ایجاد خطرات آن جلوگیری نمود.
- روش دوم، درمان از طریق خانواده درمانی است. اعضای خانواده می‌توانند با کمک گرفتن از روانشناس و روان درمانگر، راه‌هایی برای بهبود فرد مبتلا به این سندرم را بیاموزند. خانواده باید در برابر بروز نشان دادن رفتارهای فرد مبتلا به سندرم عکس العملی نشان نداده و آن‌ها را حمایت نکنند. این مورد از مهم ترین وظایف خانواده برای بهبود فرد مبتلا به سندرم مونشهاوزن می‌باشد.
نکات مهم در رابطه با این سندرم
در این قسمت از مقاله به جمع بندی نکات کلی در رابطه با سندرم مونشهاوزن می‌پردازیم.
- جالب است بدانید نام این سندرم از روی اسم یک شاهزاده آلمانی به نام، بارون مونچاوزن انتخاب شده است. زیرا این شخص فردی بسیار اغراق‌گر در بیان داستان‌های گذشته خود در زندگی بوده است.
- نکته دوم در رابطه با این سندرم، مدت زمان طول درمان است. اگر مشخص شود فردی دچار این سندرم است باید تا آخرین روز عمرش تحت نظر رونشناسان و پزشکان متخصص در این زمینه قرارگیرد.
- نکته بعدی در رابطه با جلوگیری از این سندرم است. بسیاری از افراد در این باره برایشان سوال پیش می‌آید. آیا می‌توان از بروز این سندرم پیشگیری نمود؟ در پاسخ باید بگوییم که در حال حاضر هیچ راهی برای پیشگیری از بروز این سندرم وجود ندارد. اما با شناخت و آگاهی از این سندرم و علائم آن می‌توان تا حدودی آن را کنترل کرد و از بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری نمود.
- اگر شما در خود و یا فردی از نزدیکان خود این بیماری را مشاهده نمودید در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. زیرا هرچه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرید، احتمال آسیب رساندن به خود و یا دیگران را به حداقل می‌رسانید.
کلام آخر
برای کلام آخر باید بگوییم که وجود این سندرم در بسیاری از افراد دیده می‌شود. نباید وجود چنین بیماری خطرناکی را شوخی بگیریم و با مشاهده کوچکترین علائم باید به روانشناس مراجعه نماییم تا ما را از خطرات جدی که ممکن است گاهی به مرگ نیز ختم شود دور سازد. کلینیک آرامش من با پاسخگویی همه روزه در خدمت شما عزیزان است. وجود مشاوران و متخصصین با تجربه در زمینه درمان سندرم مونشهاوزن در کلینیک آرامش من می‌تواند راهنما و کمک‌رسان شما در این مسیر باشد.
