انواع وابستگی و نشانه‌های آن

همه ما انسان‌ها در زندگی خود از جهات مختلف و بنا به نیازهای خود به دیگران وابسته می‌شویم. این وابستگی می‌تواند به خانواده، شخص، کار و یا هر مورد دیگری باشد. اما مهم این است که مقدار نرمالی از آن در هر فرد وجود داشته باشد. در غیر اینصورت زندگی فرد دچار چالش‌های سختی برای خود و اطرافیان او خواهد شد. وابستگی بیش از اندازه دارای پیامدهای بسیار زیادی است که می‌تواند برای شخص بسیار آزار دهنده باشد. از این رو بهتر است با این موضوع به طور کامل آشنا شوید. زیرا بسیاری از شما عزیزان با علائم و تعریف اصلی آن آشنایی ندارید؛ از همین رو ممکن است که دچار اختلالاتی شده باشید ولی به دلیل اطلاعات ناکافی از آن بی‌خبر باشید.

وابستگی چیست؟

در ابتدا باید با تعریف وابستگی آشنا شویم. وابستگی یک حالت روانی در افراد است. این وابستگی بین شریک عاطفی شما، دوستتان و یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند به وجود آید. افرادی که دچار وابستگی باشند، زمانی که از فرد موردنظر خود دور شوند، به شدت احساس ناراحتی و ناامنی می‌کنند. این موضوع می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر خود قرار دهد. افرادی که دچار وابستگی شدید هستند دچار کمبودهایی می‌باشند که باعث می‌شود آن‌ها کنترلی بر روی خود نداشته باشند. آن‌ها با فردی که به آن وابسته هستند تا آخرین لحظه‌ها خواهند ماند و می‌توان گفت که تا آخر عمر از آن‌ها به هیچ دلیلی جدا نخواهند شد. در حقیقت یک نیاز شدیدی به آن‌ها دارند که قابل توصیف نیست.

انواع وابستگی

وابستگی در تمام روابط انسانی وجود دارد و دیده می‌شود. زیرا بدون وابستگی نمی‌توان یک رابطه را حفظ کرد. اما باید این نکته را دانست که به شرطی می‌تواند مفید باشد که از حد خود نگذرد و به یک اختلال تبدیل نشود. وابستگی در روابط دارای انواع مختلفی است و بر روی زندگی ما تاثیر بسیار زیادی می‌گذارد. وابستگی به شکل‌های مختلفی خود را در زندگی و روابط نشان می‌دهد. در برخی اوقات واضح و شفاف هستند اما در برخی مواقع آشکار نبوده و نمی‌‌توان آن را تشخیص داد. در این قسمت چهار نوع اصلی از وابستگی را برای شما بازگو خواهیم کرد تا بدانید که چطور می‌تواند بر زندگی فرد تاثیرگذار باشد. این چهار مدل عبارتند از:

وابستگی حمایتی

این مدل از وابستگی بین پدر و مادر و فرزندان وجود دارد. به اینصورت است که فرد برای انجام برخی کارها نیازمند کمک و حمایت می‌باشد. این مدل از وابستگی می‌تواند بین فرد و اعضای خانواده یا دوستانش نیز وجود داشته باشد. جنبه مثبت این نوع این است که اگر در حد نرمال باشد، می‌تواند باعث ایجاد روابط عالی بین والدین و فرزندان و حتی روابط عاشقانه گردد. اما اگر بیش از اندازه در افراد به وجود آید موجب خواهد شد که فرد در همه زمینه‌ها احساس پوچی و درماندگی داشته باشد.

استقلال داشتن

استقلال در زندگی به این معنا نیست که شما دیگر به هیچ فردی در زندگی خود نیاز ندارید، بلکه به این معناست که شما دیگر مستقل هستید و می‌توانید به تنهایی نیز زندگی کنید. جنبه مثبت داشتن این نوع از وابستگی این است که شما می‌توانید به تنهایی زندگی کرده و اعتماد به نفس خوبی دارید. همچنین می‌توانید یک رابطه عالی را تجربه کنید زیرا به فرد مقابل بیش از اندازه وابسته نمی‌شوید. همچنین می‌توانید به تنهایی از پس کارهای خود برآمده و شرایط را مدیریت کنید.

اما جنبه منفی این نوع از وابستگی این است که شما به حدی به این استقلال عادت کرده‌اید که به سختی به کسی اجازه می‌دهید وارد زندگی شما شود. همچنین ممکن است که اجازه ندهد شما در زمان نیاز خود نیز به کسی نزدیک شده و از او کمک بگیرید. این موضوعات می‌تواند منجر شود که شما همیشه تنها باشید و شما را دچار انزوا خواهد کرد. همچنین می‌تواند در روابط فعلی شما و روابطی که در آینده خواهید داشت مشکلات و چالش‌های فراوانی را ایجاد کند.

همبستگی

در این نوع از وابستگی فرد بیش از اندازه به طرف مقابل خود وابسته است. این وابستگی می‌تواند مالی و عاطفی باشد. این موضوع می‌تواند فیزیکی هم باشد. در حقیقت می‌توان گفت که چهار مدل اصلی از همبستگی در افراد وجود دارد. مانند:

همبستگی از نظر مالی

این نوع از همبستگی در افرادی وجود دارد که دائما از شخص مقابل خود، درخواست پول دارند. همیشه از او می‌خواهند که برایشان خرج کند. در حقیقت از نظر مالی به شدت به او وابسته هستند.

از نظر عاطفی

این نوع از همبستگی از نظر عاطفی شخص را به شدت وابسته می‌کند. دائما به دنبال تایید گرفتن از شخص مقابلش است و از نظر عاطفی همیشه خود را کمتر از شخص مقابل می‌بیند. در همه موارد نیازهای شخص را بالاتر از نیازهای خود قرار می‌دهد، و همیشه به دنبال این است که شخص مقابلش را راضی نگه دارد.

از نظر روانشناسی

این نوع از همبستگی هم، در افرادی است که از نظر روانی به شدت به فرد دیگر نیاز دارند. در این روابط فرد دائما از شخص مقابل آرامش و تایید می‌خواهد.

از نظر فیزیکی

این نوع از همبستگی هم به این معناست که فرد برای انجام کارهای خود، کار خانه و .. وابسته به شخص دیگری است. به طوریکه اگر شخص نباشد، او نمی‌تواند هیچ کاری را انجام دهد. و برخی هم هستند که از نظر محبت فیزیکی همیشه به یک شخص خاص وابسته هستند.

وابستگی متقابل

این نوع از وابستگی به این معناست که هر دو طرف به یک اندازه این حس را نسیت به هم دارند و به یک میزان به یکدیگر تکیه می‌کنند. این نوع از وابستگی هم در روابط عاشقانه دیده می‌شود. از مزایای این نوع از وابستگی می‌توان گفت که سالم بوده و باعث ایجاد حس خوب در رابطه می‌شود. با این نوع از وابستگی شما در رابطه، احساس ارزش خواهید کرد و همیشه با شریک عاطفی خود به خوبی ارتباط برقرار می‌کنید. از جنبه منفی این نوع از وابستگی هم می‌توان گفت که اگر بیش از اندازه باشد، می‌تواند ناسالم تلقی گردد. وابستگی متقابل بیش از اندازه، می‌تواند سبب گردد شخص به یک فرد کنترل‌گر  غیرمنطقی در رابطه تبدیل شود، که این موضوع می‌تواند رابطه را برای هر دو نفر به شدت سخت کند و در آخر نیز منجر به جدایی گردد.

علائم وابستگی در مردان

همانطور که می‌دانیم افراد پس از داشتن مدت زمانی رابطه، دچار دلبستگی و وابستگی می‌شوند. درست است که میزان وابستگی در زنان بیشتر از مردان می‌باشد، اما مردان نیز دچار وابستگی خواهند شد. از این رو برخی علائم را نیز در آن‌ها می‌توان مشاهده نمود. برخی از علائم که نشان دهنده وابستگی در مردان است عبارتند از:

1. مردی که به دختری وابسته باشد، نشانه‌های بدنی زیادی از خود بروز می‌دهد. مثل دست دادن، لبخند زدن و…
2. اگر مردی به خانمی وابسته باشد از اینکه دیگران به او نزدیک شوند، احساس ناراحتی شدید خواهد کرد. می‌توان گفت که به شدت حسود می‌شوند.
3. مرد وابسته دوست دارد دائما با شخص مورد نظر خود صحبت کند و وقت خود را با او بگذراند.
4. وقتی یک مرد وابسته می‌شود توجه و مراقبت بیش از اندازه‌ای را بر روی شخص مورد نظر خود دارد.
5. دائما در تلاش است که رابطه را حفظ کند.
6. علاقه و احساسات خود را بروز می‌دهد.

موارد بالا از موارد رایج و سالم وابستگی مرد به زن بودند. در ادامه علائم ناسالم وابستگی را بیان خواهیم کرد:

1. نیاز به توجه دائم دارد.
2. نسبت به احساسات دختر بیش از حد نگران است.
3. ممکن است کمترین و بی ارزش‌ترین اتفاقات رابطه را به طور جدی مورد بررسی قرار دهد، و در رابطه خود بی‌ثبات باشد.
4. دائما نیاز به تایید دیگران دارد.
5. در رفتارهایش تغییراتی رخ می‌دهد.
6. از نظر عاطفی مستقل نیست.
7. مرزی را در رابطه رعایت نمی‌کند.
8. از تنهایی می‌ترسد.

علائم وابستگی در زنان

همانطور که می‌دانید، خانم‌ها حس وابستگی بیشتری نسبت به آقایان دارند. برخی از نشانه‌ها وجود دارد که نشان می‌دهد زن به مرد بیش از اندازه وابستگی دارد. مانند:

1. احساس ارزشمندی نمی‌کند.
2. اعتماد به نفس ندارد.
3. چون ارزش و توانایی‌های خو را نمی‌شناسد، فکر می‌کند بدون توجه و تایید دیگران به جایی نخواهد رسید.
4. احساس ترس و نا‌امنی همواره همراهشان است.
5. نمی‌توانند خوشدان به تنهایی تصمیم بگیرند و قدرت تصمیم گیری در هیچ موردی را ندارند.
6. از خودگذشتگی‌های فراوانی را در رابطه از خود نشان می‌دهند. زیرا همیشه می ترسند که رابطه خود را از دست بدهند.
7. هرگز به شریک عاطفی خود حرفی نمی‌زنند، زیرا می‌ترسند که شخص او را رها کند.
8. از عزت نفس به شدت پایینی برخوردارند.

وابستگی بیمارگونه

همانطور که در قبل بارها به آن اشاره شد، اگر که وابستگی از حد و حدود خود خارج شود، ناسالم شده و تبدیل به وابستگی بیمارگونه می‌گردد. این وابستگی بیمارگونه تبدیل به یک اختلال روانی و رفتاری در فرد می‌شود که زندگی او را به شدت تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. باعث می‌شود شخص از نظر عاطفی بسیار وابسته باشد. دائما در تلاش است که نظر دیگران را از جهات مثبت جلب کند. ترس بیش از اندازه از تنهایی و جدایی دارند. هرگز نمی‌توانند شخصیت خود را به طور منفعل تصور کنند. همیشه در تصور خود، به دیگران نیازمند است. از دیگر علائم وابستگی بیمارگونه در افراد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. وابستگی شدید به دوست و یا شریک عاطفی خود.
2. دوری از مسئولیت‌هایی که بر دوشش است، به طور منفعلانه و درماندگی
3. بدبین هستند و اعتماد به نفس ندارند.
4. با دیگران در هیچ موردی مخالفت نمی‌کنند زیرا می‌ترسند که رها شوند و تنها بمانند.
5. ساده لوح بوده و خیال پردازی‌های پوچ را دوست دارند.
6. بدرفتاری و بی‌احترامی دیگران را تحمل می‌کنند.
7. نمی‌توانند به تنهایی تصمیم‌گیری کنند.
8. به هیچ عنوان نمی‌توانند تنها باشند.

تفاوت عشق و وابستگی

بین عاشقی و وابستگی تفاوت‌های بسیار زیادی وجود دارد. اما متاسفانه برخی افراد وابستگی را با عشق اشتباه می‌گیرند. شما ممکن است وابسته به شخصی باشید، اما عاشق او نباشید. از همین رو برخی از تفاوت‌های این دو را به شما خواهیم گفت تا در روابط خود، با یکدیگر اشتباهشان نگیرید. برخی از تفاوت‌ها عبارتند از:

1. شما زندگی خود را به خوبی سپری می‌کنید.ا گر عاشق باشید هم رابطه خود را دارید و هم کارتان را. ممکن است چندین روز هم از عشق خود دور باشید و مشکلی پیش نیاید. اما وابستگی اینگونه نیست. وابستگی باعث می‌شود که شما دائما بخواهید کنار شریک زندگی خود باشید و ساعتی نگذارید که او از شما دور شود. جمله‌ی معروفی است که می‌گوید: “عشق شما را باز کرده و وابستگی شما را می‌بندد”.
2. زمانیکه عاشق باشید، از کنار یار خود بودن لذت می‌برید. حتی اگر این زمان کم هم باشد، شما نهایت لذت و آرامش را در این رابطه حس می‌کنید. اما اگر وابسته باشید ممکن است روزها نیز کنار شریک خود باشید، اما هیچ لذتی نبرید.
3. در عشق، شما می‌توانید آزادانه صحبت کرده و نظرات خود را بیان کنید و ترسی از تایید نشدن توسط دیگران نداشته باشید. اما در وابستگی برعکس این موضوع است. اما در وابستگی به دلیل ترس از تایید نشدن، هرگز حرف دل خود را در رابطه بر زبان نیاورده و دائما عذاب می‌کشید.
4. رابطه عاشقانه برای شما حس لذت، آرامش و راحتی می‌آورد. در حالیکه وابستگی حس ترس، نا‌امیدی و اضطراب را با خود به همراه دارد.
5. فردی که عاشق است از اینکه گاهی در رابطه، وقت خود را به تنهایی بگذراند، احساس آرامش فوق العاده‌ای دارد. اما شخص وابسته از تنهایی هراس داشته و هرگز نمی‌تواند در رابطه خود، به خودش و شریکش زمانی برای تنها بودن بدهد.

کلام آخر

همه ما انسان‌ها در روابط خود وابستگی را تجربه می‌کنیم. اما نباید اجازه دهیم که این مورد از حد خود عبور کند و رابطه ما را ناسالم سازد. اگر شما عزیزان بنا به هر دلیلی احساس می‌کنید که در رابطه خود دچار این مشکل شده‌اید، می‌توانید با دکتر روانشناس و رواندرمانگران مجرب در این حوزه صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند بهترین راهنمایی‌ها و راهکارها را در اختیار شما عزیزان قرار دهند. کلینیک روانشناسی آرامش من با حضور متخصصین و مشاورین مجرب در این خصوص همه روزه در اختیار شما عزیزان هستند. شما می‌توانید با پر کردن فرم درخواست مشاوره و یا تعیین وقت از طریق پشتیبانی بصورت حضوری و یا مشاوره تلفنی و آنلاین با مشاورین تیم آرامش من در تماس باشید.

منابع:

• coursera
• thoughtcatalog
• webmd
• uvureview
• goodmenproject