وسواس فکری، برخی از فکرهای منفی و اذیت کننده است که به طور ناخودآگاه در ذهن متصور می‌شوند. این اختلال می‌تواند در هر فردی با هر سنی ایجاد شود و زندگی او را دچار اختلال کند. وسواس در کودک نیز می‌تواند به وجود آید و خود را به شکل‌های مختلف نشان دهد. متاسفانه در جوامع امروزی برخی از والدین اطلاعات کافی در این زمینه ندارند. ما در این مقاله سعی کردیم وسواس در کودک، علائم آن و راه‌های درمان آن را به شما عزیزان بیاموزیم و شما را در این مسیر راهنمایی کنیم.
وسواس چیست؟
وسواس، نگرانی در مورد مسائلی است که ما را از فکر کردن درباره‌ی مسائل اصلی دیگر، دور می‌کند. اغلب این فکرها غیرواقعی و ناسالم هستند. در واقع افکاری به سراغ فرد می‌آید که او را ناخواسته وادار به اجبار انجام کاری می‌کند. یعنی فرد مجبور به انجام کاری به طور ناخواسته می‌شود. این موضوع می‌تواند برای فرد بسیار آزار دهنده باشد. وسواس فکری ممکن است چندین مرتبه رخ دهد. وسواس از سن کودکی تا بزرگسالی در افراد ظاهر می‌شود.
پس باید علائم وسواس فکری را بشناسیم و با آن آشنا باشیم تا درصورت بروز علائم و مشاهده این بیماری در فرد سریعا راهکارهای لازم را اعمال کنیم تا عزیزانمان را از این بیماری فکری عذاب‌آور نجات دهیم. البته باید بدانید که وسواس در کودکان در ابتدا هیچ مساله‌ی جدی برای فرد ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر شناسایی و درمان نشود می‌تواند به مرور زمان برای فرد آسیب رسان باشد و خسارات جبران ناپذیری برجای بگذارد.
وسواس در کودکان
وسواس در کودک فکرها، تصورات و خواسته‌های مزاحم و ناخواسته‌ای هستند که به سراغ کودک می‌آید. این وسواس فکری در کودکان ممکن است بارها و بارها اتفاق بیوفتد. وسواس فکری در کودکان باعث بروز رفتارهایی می‌شوند که از کنترل کودک خارج است. این وسواس‌ها برای کودک بسیار اذیت کننده می‌باشد و به کودک احساس بدی دست می‌دهد و در او اضطراب و نگرانی و تشویش ایجاد می‌کند.
وسواس در کودک موجب پدیدارشدن اجبار در رفتارهای او می‌شود. یعنی کودک را وادار به انجام کاری میکنند و کودک با خود می‌اندیشد که باید آن کار را انجام دهد. این باید در واقع در فکر کودک این چنین ظاهر می‌شود که من باید این کار را انجام دهم تا از دست احساسات ناراحت کننده‌ای که دارم خلاص شوم.
حتما بخوانید: مشاوره کودک و نوجوان
علائم وسواس در کودکان
ترس شدید کودک از بروز اتفاقات بد و یا ترس بیش از اندازه از انجام دادن کاری به اشتباه نشان دهنده وجود وسواس در کودک است. از دیگر نشانه‌ها می‌توان به افکاری ناخواسته و ناراحت کننده در مورد دیگران و آسیب رساندن به آن‌ها و یا افکاری منفی نسبت به مسائل جنسی اشاره کرد. برخی از کودکان فکرهای وسواسی در رابطه با این مساله که در زندگی همه چیز باید درست و دقیق باشد، دارند. این کودکان بر این باورند که همه کارها و مسئولیت‌هایشان را باید درست انجام دهند. این مساله باعث بروز استرس و عصبانیت شدید در آن‌ها می‌شود. نمونه دیگر از وسواس فکری کودکان ترس از بیماری و مرگ و یا آلودگی و کثیفی است.
تمامی موارد بالا نمونه‌هایی از وسواس در کودکان است. با توجه به تعریف وسواس میدانیم که برخی از اجبارها نیز در ذهن کودک ایجاد می‌شود. این افکار به او می‌گوید باید کاری را ناخواسته انجام دهند. در واقع بعد از شکل گرفتن این تفکرات کودک با رفتارهایی آن را بروز می‌دهد تا از شر آن افکارهای وسواس گونه خلاص شود. در ادامه به برخی از این اجبارها اشاره می‌کنیم.
خواندن این مطلب می‌تواند برای شما مفید باشد: انواع استرس و راه‌های درمان
رفتارهای اجباری
برخی از اجبارهای رایج که توسط مشاورین و متخصصین در حوزه وسواس در کودک بررسی شده است عبارت اند از:
- انجام دادن کاری را دائما تکرار میکنند تا درست باشد.
- اگر کاری را به غلط انجام دهند دوباره برای چندین مرتبه آن را از نو شروع میکنند.
- به طور مکرر به بررسی وضعیت همه‌ی امور می‌پردازند.
- پشت سرهم درحال شستن دست‌هایشان و یا تمیزکاری هستند.
- همیشه در حال پرسیدن درباره‌ی وضعیتی هستند تا از آن وضعیت اطمینان خاطر پیدا کنند.
- به طور دائم در حال عذرخواهی هستند.
موارد بالا، رفتارهای اجباری هستند که کودک را مجبور به انجام آن‌ها می‌کند. در واقع بعد از انجام این موارد کودک احساس رضایت در خود می‌کند اما این احساس کوتاه و گذراست. به مرور زمان برای او همیشگی شده و باعث آزار شدید کودک و همچنین اطرافیانش می‌شود.
حتما بخوانید: اختلال وسواس
علت ایجاد وسواس فکری در کودک
علت به وجود آمدن وسواس فکری در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از دلایل ایجاد آن، از طریق ژنتیک می‌باشد. درواقع در برخی از کودکان، وسواس فکری، ارثی می‌باشد و از طریق پدر یا مادر به فرزند انتقال می‌یابد. برخی از پزشکان نیز معتقدند که این بیماری به دلیل وجود مشکلاتی در مغز کودک است. که با تشخیص و بررسی‌های دقیق این موضوع کاملا مشخص می‌شود پس نیازی به نگرانی نیست. شما می‌توانید با تشخیص به موقع، از بیشتر شدن این بیماری جلوگیری کنید. در برخی از موارد نیز ممکن است این وسواس در کودک یک شبه اتفاق بیوفتد که آمار اینگونه ابتلا بسیار پایین و ناچیز است.
راه‌های تشخیص وسواس در کودک
برای تشخیص وجود وسواس در کودک، باید رفتار کودکتان را زیر نظر داشته باشید. برخی از رفتارها مثل شستن اسباب بازی‌هایش در طول روز بطور مکرر، تکرار برخی از کلمات و جمله‌ها مثل تایید گرفتن از شما بابت موضوعی و…. وظیفه شما والدین گرامی این است که علائم را به خوبی بشناسید و در صورت مشاهده در رفتار فرزندتان آن را فورا نزد پزشک ببرید. حال برخی از والدین حتی با شناختن علائم، قادر به تشخیص وسواس در کودک خود نیستند. در اینصورت شما والدین گرامی باید کودکتان را نزد مشاور متخصص در این زمینه ببرید. با مراجعه به متخصص، پزشک و یا مشاور بعد از بررسی‌های دقیق تشخیص می‌دهند که آیا فرزندتان دچار وسواس فکری هستند یا نیستند.
امر تشخیص، امری بسیار لازم و ضروریست که والدین عزیز باید به آن اهمیت بدهند. زیرا با تشخیص به موقع و درست می‌توان از شدت افزایش این بیماری کاست و از برخی آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرد. این کار به عهده‌ی پدر و مادر است. زیرا بزرگسالان متوجه بروز وسواس فکری در خود می‌شوند و می‌توانند با آن کنار بیایند و به موقع جلوی آن را بگیرند. اما کودکان قادر به تشخیص نیستند و روز به روز و به مرور زمان بیشتر در این بیماری غرق می‌شوند.
پیشنهاد می‌کنیم این مطالب را نیز جهت افزایش اطلاعات بخوانید: تاثیر حیوانات خانگی بر کودکان
روش‌های درمان وسواس در کودک
دو نوع روش درمان برای وسواس فکری در کودکتان وجود دارد:
- روش گفتار درمانی که به درمان شناختی رفتاری نیز شناخته می‌شود
- درمان دارویی
در روش اول، روند به این صورت است که شما بعد از مشاهده علائم در کودک، او را نزد مشاور متخصص در این زمینه می‌برید. مشاور بعد از بررسی‌های اولیه و تشخیص سطح وسواس در کودکان شروع به تعیین جلسات هفتگی یا ماهانه می‌کند. وظیفه اصلی شما به عنوان خانواده این است که کودکتان را به طور منظم به این جلسات ببرید. مشاور در طول این جلسات کودکتان را در شرایطی قرار می‌دهد که وسواس‌های فکری او را درگیر می‌کند. با این روش، اگر کودک بتواند با کمک پزشک و خانواده از پس این چالش‌ها و شرایط بربیاید می‌تواند به اضطراب و وسواس درونی‌اش غلبه کند. این امر سبب می‌شود که تمامی آن فکرها و رفتارهای اجباری به مرور زمان کمرنگ شده و کودک از آن‌ها رهایی یابد.
در روش دوم، پزشک با توجه به تشخیص و درصد شدت بیماری، داروهایی را تجویز می‌کند. این داروها می‌توانند بسیار در روند درمان به کودک کمک کرده تا سریع‌تر بهبود یابد. اما این روش برای وسواس‌هایی با شدت بالا تجویز می‌شود.
هر دو روش درمانی نیازبه بررسی‌های دقیق دارد. تشخیص روش درمانی مناسب به عواملی مانند سن، جنس، خانواده و شرایط فعلی آن کودک بستگی دارد. همچنین برای تشخیص روش درمانی، تعیین سطح وسواس کودکان امری مهم و ضروری است. سطوح این وسواس‌ها از کم آغاز و تا متوسط و شدید ادامه می‌یابد. البته برای درمان، همیشه روش اول را پیشنهاد می‌کنیم.
پزشک و یا مشاور، با تشخیص موارد بالا، روش درمانی مناسب که بهترین نتیجه را بر روی کودکتان داشته باشد، اعمال می‌کند.
نقش شما به عنوان خانواده
نقش شما والدین عزیز به عنوان خانواده، برای درمان و یا حتی پیشگیری از وسواس در کودک بسیار حائز اهمیت است. در ابتدا باید بگوییم که شما به عنوان خانواده همیشه و در همه جا باید در کنار فرزندتان باشید. زیرا آن‌ها چه در سنین کودکی و نوجوانی، در مقاطع تحصیلی و دانشگاهی گرفته تا امر ازدواج و تشکیل خانواده به حضور شما نیازدارند. اگر شما حس کردید که فرزندتان دچار وسواس فکری شده است باید با او صحبت کنید. به آرامی و با محبت، جوری که حمایت شما را از کلام و رفتارتان حس کند.
در رابطه با مشکلاتش با او صحبت کنید مثلا به او بگویید که: “من متوجه شدم چند وقتی هستش که دست‌هایت را بطور مرتب میشویی. هیچ ایرادی ندارد به نظرم تو دچار اختلالاتی شده‌ای.” به او در رابطه با وسواسش با آرامش توضیح دهید و او را تشویق کنید که همراهتان نزد متخصص بیاید. به او در همه زمینه‌ها عشق بدهید و او را راهنمایی کنید. بعد از صحبت با او از یک دکتر و یا روان درمانگر وقت بگیرید و او را نزدش ببرید. در تمام دوران طول درمانش در کنارش باشید و در جلسات درمانی که برای او تعیین می‌شود شرکت کنید. با پزشکش دائما در ارتباط باشید. صبوری به خرج بدهید و در بین راه جا نزنید. بگذارید روند درمانی بطور کامل طی شود. همیشه او را حمایت کنید و هرگز اجازه ندهید که احساس تنهایی به سراغش بیاید.
درمان وسواس کودکان در مرکز مشاوره آرامش من
در آخر باید گفت که وسواس در کودک موضوع ترسناکی نیست و ممکن است در هر کودکی نمایان شود. تنها موضوع مهم در این است که باید علائم را بشناسید تا در صورت مشاهده برای درمان هرچه سریع‌تر آن اقدام کنید. هرچه زودتر و به موقع این بیماری در سنین کودکی تشخیص داده شود، می‌تواند از بروز آسیب‌های جدی در بزرگسالی در تمامی مراحل زندگی‌اش جلوگیری کند. کلینیک مشاوره روانشناسی آرامش من با حضور پزشکان و متخصصان حاذق، می‌تواند به شما در رابطه با این موضوع، بررسی، تشخیص و درمان کودکتان کمک برساند. شما عزیزان می‌توانید با تماس با کلینیک و رزرو وقت مشاوره، بصورت تلفنی،آنلاین و حضوری، در این مسیر قدم برداشته و تنها نباشید.
